6. Jeśli istnieją dwa odrębne obiegi monetarne, w jaki sposób środki wydatkowane przez rząd mogą przedostać się do realnej gospodarki?
W dwustopniowym systemie monetarnym pojawia się następujący problem: rząd wykorzystuje na potrzeby wydatków rządowych wyłącznie pieniądz banku centralnego. Jednak środki wydatkowane przez rząd przeznaczone są dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, które nie mają rachunków w banku centralnym, w związku z czym nie mogą otrzymać pieniądza banku centralnego. Podmioty te mają rachunki wyłącznie w bankach komercyjnych, tzn. mogą otrzymywać wyłącznie pieniądz depozytowy. Jak więc środki wydatkowane przez rząd trafiają na prywatne rachunki bankowe w dwustopniowym systemie monetarnym? Zadaniem banku jest rozwiązanie tego problemu poprzez zamianę formy pieniądza: z pieniądza banku centralnego na pieniądz depozytowy. Kiedy rząd chce przekazać emeryturę pani Zofii, przekazuje pieniądz banku centralnego na rachunek banku pani Zofii prowadzony w banku centralnym. Następnie bank zatrzymuje pieniądz banku centralnego po stronie aktywów w swoim bilansie, a w zamian kreuje taką samą ilość pieniądza depozytowego, zapisując go w dobro rachunku pani Zofii. Z punktu widzenia banku, nowy pieniądz depozytowy jest zobowiązaniem, ponieważ w razie potrzeby musi wypłacić taką samą kwotę w gotówce. Tak więc, z jednej strony, przelew środków przez rząd zwiększa ilość pieniądza banku centralnego znajdującego się w posiadaniu banku, z drugiej strony zaś zwiększa kwotę pieniądza depozytowego, który bank jest winien swoim klientom. Zatem również w tym przypadku mamy do czynienia z rozszerzeniem bilansu banku.
Kiedy obywatele płacą podatki, zachodzi odwrotny proces. Bank wyksięgowuje środki pieniężne z rachunku bankowego danej osoby i przekazuje taką samą ilość pieniądza banku centralnego państwu. Dla banku oznacza to ponowne skrócenie bilansu. Dzięki zamianie formy pieniądza w ramach procesu, wydatki rządowe i podatki są w stanie przekroczyć granice dwóch odrębnych obiegów pieniężnych. Z drugiej strony zaś, pieniądz depozytowy kreowany przez banki pozostaje w obiegu pieniądza depozytowego, zaś pieniądz banku centralnego kreowany przez bank centralny na potrzeby systemu finansowego pozostaje w obiegu pieniężnym banku centralnego (zob. wykres).
Przedmiotowa kwestia cyklu pieniężnego wydaje się mieć dość techniczny charakter, niemniej jednak pozwala nam zrozumieć, dlaczego różne sposoby kreacji pieniądza mają tak odmienne skutki. Jak zobaczymy poniżej, kwestia ta jest również bardzo istotna dla zrozumienia sposobu funkcjonowania obligacji rządowych.
