1. Jakie są zalety pieniądza fiducjarnego i dlaczego jest on tak stabilny?
Pieniądz fiducjarny nie jest objęty gwarancjami, ani ograniczeniami w powiązaniu z jakimikolwiek innymi dobrami materialnymi, np. kruszcami (złotem lub srebrem). Ponieważ nie jest on powiązany z żadnym innym rzadkim materiałem, teoretycznie można go produkować w nieskończoność. Z czystym oficjalnym pieniądzem fiducjarnym mamy do czynienia od roku 1971, kiedy to Stany Zjednoczone podjęły ostateczną decyzję o zawieszeniu parytetu złota. Do tego momentu amerykański bank centralny, tzw. Rezerwa Federalna (Fed) zapewniał wymienialność dolara na złoto po kursie 35 dolarów za uncję złota. Gwarancja ta dotyczyła jednak wyłącznie zagranicznych banków centralnych, które należały do systemu z Bretton Woods i obowiązywała wyłącznie do momentu, w którym europejskie banki centralne zagroziły, że wymienią wszystkie posiadane dolary na złoto. W tym momencie Stany Zjednoczone zwyczajnie wycofały pokrycie w złocie w odniesieniu do swojej waluty za granicą zamiast ryzykować utratę swoich rezerw złota. Nawet bez powiązania ze złotem, waluty zachowały swoją wartość. W tym momencie stało się oczywiste, że to nie zasada parytetu złota zapewniała działanie systemu monetarnego.
Zgodnie z analizą MMT, wartość waluty jest ustalana i utrzymywana poprzez system podatkowy. Państwo opodatkowuje swoich obywateli i przyjmuje płatności wyłącznie we własnej walucie. W efekcie powyższego, obywatele akceptują daną walutę w transakcjach pomiędzy sobą, wiedząc, że znajdą się osoby, które przyjmą od nich płatności w tejże walucie, gdyż wszyscy potrzebują jej do regulowania swoich zobowiązań podatkowych. Co więcej, system podatkowy gwarantuje przepływ wystarczającej ilości pieniędzy z powrotem do państwa tak, aby państwo mogło wyemitować nowy pieniądz bez zwiększania popytu na towary i usługi w sposób powodujący inflację. W razie pojawienia się ryzyka inflacji, państwo może po prostu podnieść podatki tak, aby zabrać pieniądze z rynku, a tym samym zmniejszyć popyt ze strony gospodarstw domowych i przedsiębiorstw.
Dużą zaletą pieniądza fiducjarnego jest fakt, że państwo dysponuje zawsze środkami na realizację swoich zadań. Państwo jest w stanie zawsze płacić wynagrodzenia pracownikom zatrudnionym w sektorze budżetowym (np. nauczycielom lub sędziom) oraz nabywać materiały niezbędne do budowy szkół i sądów. Państwo może używać własnej waluty do płacenia za wszystkie dostępne towary oraz za wykorzystywanie siły roboczej na terenie własnej jurysdykcji – w najlepszym przypadku z korzyścią dla ogółu społeczeństwa. W demokracji, pieniądz fiducjarny powstaje w toku procesów demokratycznych, kiedy rząd i parlament opracowują wspólnie ustawę budżetową, aby realizować cele polityczne i społeczne. Przewidziane w budżecie środki na wydatki trafiają na rachunki obywateli i przedsiębiorstw realizujących określone zadania.
Pojęcie pieniądza fiducjarnego wywodzi się od łacińskiego słowa „fiat”, formy czasownika oznaczającej „niech się stanie”. Tak jak Bóg mówi: „Niechaj się stanie światłość” na początku Biblii, tak państwo mówi: „Niech stanie się pieniądz”. I stał się pieniądz. Chociaż kreacja pieniądza fiducjarnego w sposób nieograniczony może na pierwszy rzut oka wydawać się działaniem nieodpowiedzialnym i ryzykownym, to skutecznie zwiększa ona stabilność i niezależność państwa. Państwo dysponuje wówczas pieniędzmi potrzebnymi do wypełniania swoich zadań, ale nie tylko. Państwo nie składa również obietnic, których nie może lub nie chce dotrzymać w nagłych wypadkach, jak to miało często miejsce w czasach obowiązywania parytetu złota (lub srebra). Państwo nie gwarantuje niczego ponad to, że przyjmie swój pieniądz z powrotem w ramach przepływów podatkowych. I tak właśnie jest. Co więcej, jeśli państwo emituje obligacje rządowe, to zobowiązuje się do ich wykupu we własnej walucie w terminie zapadalności. Ponieważ państwo może emitować walutę za pośrednictwem swojego banku centralnego w sposób nieograniczony, odzyskanie zainwestowanych środków z zyskiem jest zawsze możliwe. Dzięki pieniądzowi fiducjarnemu państwowy bank centralny może również udzielać nieograniczonych gwarancji bankom. W czasie kryzysu bankowego w większości przypadków wystarczy pożyczyć bankom duże kwoty bezgotówkowego pieniądza banku centralnego. W najgorszym razie, w obliczu poważnej paniki bankowej, państwo zostałoby po prostu zmuszone dodrukowywać banknoty do czasu powszechnego uspokojenia nastrojów.
Zgodnie z naszym systemem rachunkowości, wszystkie kwoty pieniężne są zawsze księgowane wraz z odpowiadającą im wartościowo kwotą zobowiązania, a zasada ta dotyczy również kreacji pieniądza państwowego. Nie możemy jednak dać się wprowadzić w błąd. Zadłużenie danego kraju we własnej walucie różni się od zwykłego długu. To dług podmiotu posiadającego monopol na kreację pieniądza i zawsze można go spłacić. W tym przypadku ewidencjonujemy „produkcję” pieniądza państwowego, ponieważ w naszym systemie rachunkowości wszystkie kwoty pieniężne są zawsze księgowane wraz z odpowiadającą im wartościowo kwotą zobowiązania. Kwocie długu publicznego odpowiada odpowiednia kwota aktywów: dzięki długowi publicznemu inne (pod)sektory, takie jak gospodarstwa domowe, mogą (muszą?) posiadać oszczędności netto.
