4. W jaki sposób powstanie pieniądza depozytowego łączy się z akcją kredytową? W jaki sposób taki pieniądz ponownie „znika”?

Banki tworzą swoje depozyty przede wszystkim dzięki akcji kredytowej. Przyjrzyjmy się, jak ten proces wygląda, odwołując się do księgowań na uproszonych kontach teowych. Zasadniczo obowiązuje następująca zasada: po lewej stronie wpisywane są wszystkie pozycje aktywów danego podmiotu, którymi w przypadku rachunku rozliczeniowego są depozytowe środki pieniężne. Po prawej stronie wpisywane są zobowiązania, czyli zadłużenie. W przykładzie poniżej zakładamy, że Marta bierze kredyt na kupno roweru wyścigowego. Najpierw konto teowe prowadzone dla Marty jest puste – nie ma na nim ani środków pieniężnych, ani zobowiązań. Po udzieleniu kredytu Marcie, bank zapisze środki pieniężne w dobro jej rachunku (po stronie aktywów); sam fakt zaksięgowania oznaczać będzie pojawienie się pieniędzy. Jednocześnie jednak na koncie Marty (po stronie pasywów) zaksięgowane zostanie zobowiązanie w tej samej wysokości. Pozycja ta oznacza pieniądze, które Marta będzie musiała w przyszłości zwrócić.

 Aktywa Marta Pasywa Aktywa Marta Pasywa

 pieniądz depozytowy zobowiązanie wobec banku 1000 1000

 Konto teowe prowadzone dla Marty przed udzieleniem kredytu Konto teowe prowadzone dla Marty po udzieleniu kredytu

Marta ma teraz na swoim rachunku świeżo wykreowany pieniądz, który może przelać sprzedawcy rowerów. Transakcja ta kreuje popyt i przychody po stronie sprzedawcy rowerów, który prawdopodobnie przekaże przedmiotowe środki pieniężne dalej. W efekcie powyższego, pieniądze nie znikają, po prostu nadal pozostają w obiegu. Na koniec roku statystycy uznają środki, o których mowa za dodatkowe oszczędności na czyimś prywatnym rachunku rozliczeniowym. W ten sposób kredyt zaciągnięty przez Martę przyczynił się do stymulacji popytu oraz wygenerował przychody i oszczędności dla innych podmiotów funkcjonujących w gospodarce. Marta ma teraz własny rower, ale nie ma już pieniędzy na rachunku; pozostały jej wyłącznie zobowiązania. Jej aktywa netto wynoszą obecnie -1000 euro.

Jednak kilka miesięcy później Marta odnotowuje dochód w wysokości 1000 euro. Teraz jej konto wygląda jak na rysunku 2. Jeśli Marta wykorzysta 1000 euro na spłatę kredytu, oba zapisy na jej koncie znikną tak samo, jak na początku pojawiły się na nim jednocześnie: wpływ w wysokości 1000 euro zniknie ze strony „Ma” ponieważ pieniądze zostaną wykorzystane na spłatę zobowiązania wobec banku; tym samym, zadłużenie w wysokości 1000 euro zostanie wyksięgowane ze zobowiązań w efekcie jego spłaty. Wracamy do sytuacji przedstawionej na rysunku 1. Widzimy tu, że „w świecie” krąży znowu o 1000 euro mniej, jednak poziom zadłużenia zmniejszył się również o 1000 euro.