4. Krytyka idei i celów zrównoważonego rozwoju

Krytycy Agendy 2030 nazwali ją “bańką” z piękną wizją, wobec której żaden kraj nie podejmie realnych kroków, ale jej zwolennicy uznali, że są to szkice pokazujące niezbędny kierunek, a nie bezpośrednia droga do rozwiązania globalnych problemów par excellence. Określone cele stanowią strukturalne tło dla szerokiej gamy inicjatyw społecznych i przedsiębiorstw z odwagą społeczną. Poza tym stanowią one hasło motywacyjne, które zmusza kraje do wzięcia odpowiedzialności za zrównoważony rozwój i wykazania się wynikami. Jest to rama zapadająca w pamięć, która pomaga przyciągnąć uwagę obywateli.⁴⁵

Lerch (2010)⁴⁶ i Hopkins⁴⁷ doszli do wniosku, że nie możliwe jest utrzymanie stanu środowiska w warunkach ciągłego wzrostu gospodarczego. Według Lercha powinniśmy przygotowywać się do zmian – społeczeństwo powinno być zreorganizowane w taki sposób, abyśmy byli gotowi przetrwać wstrząsy związane ze zmianami klimatycznymi i wyczerpywaniem się zasobów. Hopkins widzi rozwiązanie w podejściu opartym na społecznościach: lokalne rolnictwo produkujące żywność (także w miastach); sieć energetyczna będąca własnością społeczności i alternatywny pieniądz lokalny tam, gdzie to możliwe.

‘Projekt Planetarny’ podsumowuje całą krytykę koncepcji zrównoważonego rozwoju i jego celów⁴⁸:

• Pojęcie “zrównoważonego rozwoju” jest błędne, a wewnętrzna logika tego pojęcia jest sprzeczna.
• Termin ten jest zbyt wąski i etykietuje problemy globalne tylko w kontekście środowiskowym. Uważa się więc, że tylko problemy środowiskowe obejmują całą strategię zrównoważonego rozwoju.
• Brak spójnej koncepcji zrównoważonego rozwoju, wraz z kilkoma definicjami tego pojęcia, powoduje znaczne trudności w jego wdrażaniu.
• Selektywność koncepcji zrównoważonego rozwoju, jej pierwotny elitaryzm i imperialistyczny charakter przyniesie korzyści tylko pewnej części ludzkości, a nie wszystkim ludziom.
• Metody wykorzystywane w koncepcji zrównoważonego rozwoju są dyskusyjne. Modelowanie ekstrapolacyjne zastosowane w badaniu granic wzrostu nie może być ostateczne: należy zrozumieć, że przewidywania oparte na modelowaniu sprawdzą się tylko wtedy, gdy spełnią się wszystkie jego założenia. Początkowe parametry modelu powinny być stale aktualizowane w oparciu o aktualną sytuację. 
• SDGs są rozumiane w zupełnie różny sposób. Wynika to z kulturowych, społecznych i politycznych środowisk uczestników stosujących nowy model cywilizacji oraz z odmiennych światopoglądów ludzi. Niewątpliwie największym celem koncepcji zrównoważonego rozwoju jest stworzenie sprawiedliwego i zrównoważonego świata. Niemniej jednak należy pamiętać, że różne kraje, naukowcy i politycy różnie interpretują sprawiedliwość i równowagę. Sama w sobie gotowość ludzkości i poszczególnych państw do globalnej integracji, która wymaga poważnej transformacji ich systemów politycznych i gospodarczych, jest dość kontrowersyjna. 

Zarówno przeciwnicy, jak i zwolennicy koncepcji zrównoważonego rozwoju są przekonani, że przejście do zrównoważonego rozwoju wymaga dramatycznej transformacji obecnej cywilizacji. U podstaw tej transformacji leży zmiana wszystkich głównych rodzajów działalności człowieka na zrównoważone. W szczególności oznacza to porzucenie węglowodorowej gospodarki energetycznej i przejście na alternatywne źródła energii. Ten rozwój technologiczny musi być również akceptowalny społecznie. Nadal jednak koncepcja zrównoważonego rozwoju nie mówi nic o źródłach finansowania czy mechanizmach jego realizacji. Tak czy inaczej, nie mamy zbyt wiele czasu na ratowanie świata, więc powinniśmy przestać tworzyć hasła i podjąć realne działania.