2. Problem – wyzwanie dla systemów gospodarczych państw członkowskich Unii Europejskiej
W Europie rodzi się coraz mniej dzieci. W latach 2011-2018 aż 11 krajów miało malejącą liczbę urodzeń1 . Spadki liczby ludności w poszczególnych krajach pozwalają twierdzić, że kraje te potrzebują jak najszybciej dużego napływu ludności w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym. Mądra polityka prorodzinna, zachęcająca rodziny do posiadania większej liczby dzieci, jest koniecznością i możemy mieć tylko nadzieję, że odpowiednie programy nabiorą trwałości, aby uniknąć podobnych sytuacji w przyszłości. Trzeba jednak pamiętać, że działania podejmowane w kraju mogą pomóc, ale “dziury” powstałej w ostatnich latach nie zlikwiduje nawet nagły wzrost liczby urodzeń. Konieczny jest pewien napływ ludności z zewnątrz, ponieważ negatywne trendy demograficzne są niebezpieczne dla gospodarki i jej rozwoju. Niestety, wzrost liczby urodzeń nie wystarczy do rozwiązania problemu. Potrzebne jest inne rozwiązanie – każdy kraj UE pilnie potrzebuje ludzi chętnych do pracy i łatwej asymilacji imigrantów. Tutaj kwestie religijne i kulturowe są kluczowe dla skuteczności procesu asymilacji.
Międzynarodowa Organizacja do Spraw Migracji wyróżnia cztery główne czynniki napędzające migracje:
● globalizacja i procesy integracyjne,
● trendy geopolityczne,
● transnacjonalizm,
● trendy demograficzne.
Międzynarodowe migracje ludności są motywowane przyczynami ekonomicznymi i pozaekonomicznymi. Wśród motywów ekonomicznych wymienia się chęć znalezienia pracy, poprawy warunków życia, uzyskania wyższego wynagrodzenia za pracę, podniesienia swoich kwalifikacji, zdobycia doświadczenia zawodowego czy nauki języka. Przyczyn pozaekonomicznych jest wiele, są one uwarunkowane wieloma czynnikami, m.in. prześladowaniami politycznymi, religijnymi czy rasowymi, ale także mogą być wynikiem przeludnienia społeczeństwa, wysokiego bezrobocia czy ubóstwa.
Przyczyny procesów migracyjnych dzieli się na ogólne czynniki globalne, które wpływają na wszystkie procesy migracyjne, czynniki wypychające (push factors) oraz
czynniki przyciągające (pull factors), które sprzyjają imigracji. Podział ten związany jest z różnymi uwarunkowaniami, takimi jak: historyczne, demograficzne, społeczno-polityczne, ekonomiczne, itp.
Tabela 1: Niedemograficzne przyczyny migracji
| Rodzaje czynników | Czynniki wypychające | Czynniki przyciągające |
| Historyczne | -istnienie skupisk narodowościowych w danym kraju -istnienie kultury, instytucje edukacyjne i religijne danej grupy imigrantów | -istnienie starych ośrodków uchodźcy (np. Polacy we Francji) -istnienie dużych ośrodków nowej imigracji sprzyjanie i znaczne ułatwienie przyjazdów imigrantom reprezentującym te same narodowości i ich asymilacji w nowe środowiska |
| Społeczno-polityczne | -dyskryminacja mniejszości narodowe; zbrojne konflikty społeczne -ograniczenie podstawowych praw człowieka -rozczarowanie i frustracja związana z powstaniem nowego reżimu -zagrożenie autorytarne dyktatura lub wojna domowa | -życzliwe nastawienie społeczeństwa, opinii publicznej i partii politycznych do cudzoziemców i mniejszości etnicznych -zdolność do przyswajania obcych kultur |
| Gospodarczy | -wysoki poziom bezrobocia -brak zatrudnienia możliwości w Twoim zawodzie-słaba sytuacja mieszkaniowa -słaba podaż towarów konsumpcyjnych w sklepach -wyginięcie i wysoka siła nabywcza walut obcych itp. | -stopień rozszerzenia instytucja “państwa opiekuńczego” -niska stopa bezrobocia -możliwości zatrudnienia -popyt na zagraniczną siłę roboczą -wysokie tempo wzrostu gospodarczego -inwestycje określające popyt na pracę |
| Prawo | -liberalne przepisy dotyczące paszportów i zakupu dewiz | – brak obowiązku wizowego -liberalne przepisy imigracyjne, w tym dotyczące łączenia rodzin -regulacje określające status i prawa socjalne uchodźców politycznych i pracowników migrujących -łatwość uzyskania azylu i pozwolenia na pracę |
Źródło: Analizy własne autora na podstawie danych statystycznych z krajów Unii Europejskiej.
