7. PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ KOBIET JAKO NARZĘDZIE WZMOCNIENIA POZYCJI GOSPODARCZEJ KOBIET

Rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej może stanowić jedno z najpotężniejszych narzędzi wzmocnienia pozycji gospodarczej kobiet. Mimo to, to właśnie kobiety rzadziej zostają przedsiębiorcami. W tym miejscu można by wymienić cały szereg czynników tworzących bariery lub ograniczenia dla kobiet w rozpoczynaniu własnej działalności – garść przykładów przytoczono poprzednim tekście.

Istnieje jednak wystarczająco dużo narzędzi wsparcia, inicjatyw lub udanych projektów, które mogą posłużyć za inspirację większej liczbie kobiet pragnących zostać przedsiębiorcami. W ostatecznym rozrachunku dysponować będziemy jeszcze większą ilością empirycznych danych liczbowych, mogących przekonać kluczowych decydentów o potencjale kryjącym się w przedsiębiorczości kobiet z punktu widzenia wzrostu dobrobytu gospodarczego i społecznego.

Jakie są najbardziej interesujące ustalenia dotyczące globalnej przedsiębiorczości kobiet?

Globalny Monitor Przedsiębiorczości podsumował wyniki analizy udziału kobiet w działaniach przedsiębiorczych, przeprowadzonej w 59 gospodarkach w publikacji zatytułowanej Raport na temat przedsiębiorczości kobiet 2018/2019 (9).

• Wskaźnik całkowitej przedsiębiorczości (TEA) wśród osób dorosłych w wieku produkcyjnym (tj. w przedziale wiekowym 18–64 lata) na całym świecie wynosi w przypadku kobiet 10,2%.
• Najwyższe wskaźniki TEA dla kobiet odnotowuje się w Afryce Subsaharyjskiej (21,8%) i Ameryce Łacińskiej (17,3%), natomiast najniższe w Europie (6%) oraz na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej (tj. w krajach regionu MENA) (9%). Z drugiej strony, w krajach MENA obserwujemy najwyższy wskaźnik deklarowanego zamiaru podjęcia działalności gospodarczej przez kobiety (36,6%).
• W dziewięciu krajach deklarowana aktywność przedsiębiorcza kobiet jest taka sama, jak aktywność mężczyzn lub wyższa. Do grupy tej należą: Angola, Ekwador, Indonezja, Kazachstan, Madagaskar, Panama, Katar, Tajlandia i Wietnam.
• Kobiety w krajach o wyższych dochodach wykazują mniejszą skłonność do zakładania własnej działalności gospodarczej niż kobiety w krajach o niższych dochodach, przy czym najniższe wskaźniki odnotowuje się w Europie (8,5%).
• Wskaźniki zaprzestania działalności są wyższe w krajach o niskich dochodach (około 5%) – najwyższe w Afryce Subsaharyjskiej (10,1%), zaś najniższe w Europie (1,4%).
• Najwyższy wskaźnik samodzielnej aktywności zawodowej występuje wśród kobiet w wieku 25-34 lata i 35-44 lata i rośnie wraz z poziomem wykształcenia.
• Na całym świecie własną działalność gospodarczą prowadzi samodzielnie (bez współzałożycieli i pracowników) 36,4% kobiet. Tylko 2,5% kobiet-przedsiębiorców zatrudnia powyżej 20 pracowników.
• W skali globalnej, 53,4% kobiet prowadzi własną działalność gospodarczą w sektorze handlu hurtowego i detalicznego. Kobiety są również aktywne głównie w administracji, służbie zdrowia/edukacji i usługach socjalnych. Niezależnie od powyższego, kraje o wysokich dochodach odnotowują odwrotną tendencję – tu kobiety działają głównie w sektorze usług finansowych, profesjonalnych i konsumenckich.
• W porównaniu z mężczyznami, kobiety deklarują mniejszą pewność siebie jeśli chodzi o kompetencje niezbędne do założenia własnej firmy.

Dyskurs krytyczny związany z koniecznością uwzględnienia ogólnego kontekstu

Należy wspomnieć, że wspieranie przedsiębiorczości nie może być postrzegane jako potężne narzędzie wzmocnienia pozycji gospodarczej kobiet bez uwzględnienia całego kontekstu społecznego.

Przykładowo, w Niemczech we wczesnych latach 2000 rząd promował indywidualną przedsiębiorczość, jednocześnie ograniczając prawa gwarantowane pracownikom. W efekcie obniżeniu uległo poczucie bezpieczeństwa zatrudnienia, wzrosła zaś niepewność dotycząca warunków zatrudnienia. Dlatego też każde narzędzie wzmocnienia pozycji gospodarczej kobiet należy oceniać indywidualnie, tj. przez pryzmat ogólnej sytuacji w danym kraju i wprowadzonych już polityk.