Przegląd zagadnień

Dlaczego wzmocnienie pozycji gospodarczej kobiet (WEE) jest istotne? W jaki sposób wspierać wzmocnienie pozycji gospodarczej kobiet i inwestować w nie? Jak możemy pobudzić przedsiębiorczość kobiet jako narzędzie wzmocnienia pozycji gospodarczej kobiet?

Odpowiedzi na te pytania przedstawiono pokrótce w poniższym artykule stanowiącym wprowadzenie do tematu wzmocnienia pozycji gospodarczej kobiet. Artykuł zawiera podsumowanie kontekstu oraz ogólne omówienie przyczyn zjawiska, a także narzędzi dedykowanych kobietom w ramach wsparcia ich niezależności oraz równego uczestnictwa w rynku pracy. Bardziej szczegółową analizę tematu znaleźć można w pełnej wersji artykułu.

W JAKI SPOSÓB DEFINIUJEMY WZMOCNIENIE POZYCJI GOSPODARCZEJ KOBIET?

Istnieje kilka definicji terminu „wzmocnienie pozycji gospodarczej kobiet” (ang. „women economic empowerment”, w skrócie „WEE”). W większości definicji WEE postrzegane jest jako proces, który pomaga kobietom uzyskać dostęp do zasobów i możliwości przyczyniających się tym samym do zwiększenia zakresu posiadanych praw, lepszej kontroli zasobów, rozszerzenia niezależności w procesie podejmowania decyzji oraz poprawy szans na uzyskanie korzyści ekonomicznych.

JAKIE OGRANICZENIA I BARIERY NAPOTYKAJĄ KOBIETY ZE WZGLĘDU NA NIERÓWNĄ POZYCJĘ NA RYNKU PRACY?

Kobiety napotykają różnorodne ograniczenia i bariery w dostępie do rynku pracy oraz w ramach uczestnictwa w nim. W toku licznych studiów i badań poczyniono następujące ustalenia ilustrujące nierówną pozycję kobiet na rynku pracy:

• Kobiety mają mniejsze szanse na uczestnictwo w rynku pracy w porównaniu z mężczyznami; są nadreprezentowane w zatrudnieniu nieformalnym, częściej mają niepewną sytuację zawodową, a w niektórych krajach są dyskryminowane przez prawo.
• Kobiety są bardziej narażone na bezrobocie niż mężczyźni.
• Kobiety zarabiają mniej od mężczyzn.
• Kobiety mają gorszy dostęp do ochrony socjalnej i usług finansowych.
• Kobiety mają trudności w uzyskaniu awansu na najwyższe stanowiska kierownicze.
• Kobiety ponoszą nieproporcjonalnie większą odpowiedzialność za wykonywanie nieodpłatnych i formalnie nieuznawanych za pracę obowiązków opiekuńczych.
• Kobiety rzadziej zostają przedsiębiorcami.

JAKIE POZYTYWNE SKUTKI PRZYNOSI WZMOCNIENIE POZYCJI GOSPODARCZEJ KOBIET?

Pozyskując wsparcie w kontekście promowania wzmocnienia pozycji gospodarczej kobiet, warto udowodnić pozytywny wpływ gospodarczy i społeczny takich działań. Istnieje szereg studiów i badań potwierdzających pozytywny wpływ wzmocnienia pozycji gospodarczej kobiet na ogólny dobrobyt gospodarczy i społeczny.

Ustalenia poczynione w toku przedmiotowych studiów i badań wskazują, że wzmocnienie pozycji gospodarczej kobiet:

• wspiera równość mężczyzn i kobiet w zakresie udziału w życiu gospodarczym;
• pomaga zmniejszyć lukę płacową między kobietami a mężczyznami oraz lukę w zatrudnieniu pomiędzy płciami;
• wspiera odpowiednie warunki pracy;
• pozwala wykorzystać potencjał społeczno-ekonomiczny kobiet;
• pośrednio wpływa na jakość życia całych rodzin, lokalnych społeczności oraz ogółu społeczeństwa;
• wyznacza kierunek w procesie wiodącym do ograniczania ubóstwa;
• umożliwia dostęp do kapitału i usług finansowych;
• pobudza powstawanie nowych przedsiębiorstw i stanowi wsparcie dla gospodarek lokalnych, pobudza wydajność gospodarczą oraz zwiększa poziom dywersyfikacji gospodarczej;
• pośrednio wpływa na jakość życia całych rodzin, lokalnych społeczności oraz ogółu społeczeństwa;
• wyznacza kierunek w procesie wiodącym do ograniczania ubóstwa;
• wspiera odpowiednie warunki pracy.

JAKIE NARZĘDZIA WSPIERAJĄ WZMOCNIENIE POZYCJI GOSPODARCZEJ KOBIET?

Istnieje szeroki wachlarz narzędzi uważanych za kluczowe i niezbędne na początkowym etapie procesu wzmacniania pozycji gospodarczej kobiet. Na świecie obserwujemy jednak znaczne różnice w sposobie ich wdrażania. Ogólnie rzecz biorąc, swoją skuteczność we wspieraniu WEE udowodniły w praktyce narzędzia wymienione poniżej:

• Umożliwienie kobietom podejmowania niezależnych decyzji;
• Otwarta dyskusja na temat ewolucji norm społecznych;
• Dostęp do edukacji i szkoleń;
• Dostęp do dochodów;
• Dostęp do godnych i elastycznych możliwości zatrudnienia;
• Dostęp do pomocy w opiece nad dziećmi;
• Zachęty dla mężczyzn do przejęcia części obowiązków opiekuńczych i rodzinnych;
• Polityki promujące równość w miejscu pracy;
• Dostęp do usług finansowych;
• Wsparcie dla przedsiębiorczości kobiet.

KIM SĄ INICJATORZY ZMIAN I W JAKI SPOSÓB MOGĄ PODJĄĆ AKTYWNOŚĆ?

Zarówno kobiety, jak i mężczyźni odgrywają odmienne role w różnych społeczeństwach i gospodarkach. Ze względu na obiektywnie istniejące bariery, kobiety mają trudności z uzyskaniem dostępu do takich samych możliwości na rynku pracy jak mężczyźni. Celem wzmocnienia pozycji gospodarczej kobiet jest równe uczestnictwo w rynku i równy dostęp do zasobów zarówno po stronie mężczyzn, jak i kobiet.

Istnieją różne podmioty dysponujące różnymi narzędziami i możliwościami wpływu na wzmocnienie pozycji gospodarczej kobiet. W gronie tym znajdują się same kobiety, ale także mężczyźni, pracodawcy, związki zawodowe, czy państwo. Wielu ekonomistów przyznaje, że tworzenie sprzyjających warunków dla kobiet, umożliwiających im usamodzielnienie się oraz podjęcie aktywności na rynku pracy przyczynia się do ogólnego rozwoju i wzrostu dobrobytu. Z tego względu, wzmocnienie pozycji gospodarczej kobiet zyskuje na ważności jako temat uwzględniany w agendach podmiotów decyzyjnych i twórców polityk. Działania w tym obszarze wymagają jednak nie tylko systemowej zmiany polityczno-infrastrukturalnej, ale także zmiany naszego sposobu myślenia. Bez większego zaangażowania mężczyzn w opiekę nad dziećmi i obowiązki rodzinne nie uda się skutecznie zmienić tradycyjnego paradygmatu rodziny. Ponadto, każde narzędzie wzmocnienia pozycji gospodarczej kobiet należy oceniać indywidualnie przez pryzmat ogólnej sytuacji w danym kraju i wprowadzonych już polityk, biorąc pod uwagę cały kontekst społeczny.
Bardziej złożony obraz współzależności między płcią a gospodarką przeanalizowano w artykule „Feminist Economics” („Ekonomia feministyczna”). Osoby zainteresowane pogłębieniem swojej wiedzy na temat kluczowych założeń paradygmatu feministycznego i źródłowych przyczyn nierówności płci, zapraszamy do zapoznania się z powyższym artykułem, gdzie znajdą kolejną dawkę inspiracji.