Poniższy przykład pokazuje, jak działa teoria przewagi komparatywnej w fikcyjnej sytuacji handlu międzynarodowego. Załóżmy, że Czechy i Polska produkują obecnie piwo i jabłka. Obywatele konsumują własne produkty krajowe. W Polsce do wyprodukowania 1 butelki piwa lub 2 kg jabłek potrzeba 1 godziny pracy. W Czechach do wyprodukowania 4 butelek piwa lub 3 kg jabłek potrzeba 1 godziny pracy. Tabela pokazuje wydajność każdego narodu w produkcji piwa i jabłek (wydajność pracy).
Tabela 1. Wydajność produkcji piwa i jabłek w Czechach i Polsce.
| Piwo | Jabłka | |
| Czechy | 4 | 3 |
| Polska | 1 | 2 |
Źródło: Opracowanie własne
Wyraźnie widać, że produktywność pracowników w Czechach jest wyższa niż robotników polskich, gdyż w ciągu 1 godziny są w stanie wyprodukować więcej piwa i więcej jabłek (Tab. 1). Można powiedzieć, że w Czechach 1 butelka piwa jest tańsza, bo kosztuje 0,25 roboczogodziny w porównaniu do Polski, gdzie 1 butelka piwa kosztuje 1 roboczogodzinę. Podobnie 1 kg jabłek jest tańszy w Czechach przy cenie 0,33 roboczogodziny niż w Polsce, gdzie koszt to 0,5 roboczogodziny.
Jest więc oczywiste, że Czechy mają absolutną przewagę w produkcji piwa i jabłek (Tab.2). Oba te produkty są po prostu tańsze w produkcji w Czechach niż w Polsce (przy założeniu równych kosztów pracy). W tej sytuacji pojawia się pytanie, czy Czesi zdecydują się na produkcję obu produktów w kraju, czy też nadal mogliby osiągnąć pewne korzyści ze specjalizacji i handlu.
Tabela 2. Koszt produkcji (w roboczogodzinach) jednej butelki piwa i jednego kilograma jabłek w Czechach i Polsce.
| Piwo | Jabłka | |
| Czechy | 0,25 | 0,33 |
| Polska | 1 | 0,5 |
Źródło: Opracowanie własne
Tabela 3. Maksymalna produkcja piwa lub jabłek w Czechach i Polsce w ramach specjalizacji.
| Wydajność produkcji | Dostępna liczba godzin | Maksymalna produkcja | |||
| Piwo | Jabłka | Piwo | Jabłka | ||
| Czechy | 4 | 3 | 8 | 32 | 24 |
| Polska | 1 | 2 | 10 | 10 | 20 |
Źródło: Opracowanie własne
Załóżmy, że Czechy mają 8 godzin zasobu pracy, a Polska 10 godzin pracy. Dzięki posiadanym zasobom Czechy i Polska mogą osiągnąć różne maksymalne wyniki produkcyjne (tab. 3).
Wyniki wszystkich możliwych wyników produkcyjnych przedstawiono na wykresie (rys.1). Chociaż Czechy mają mniej zasobów (8 roboczogodzin) niż Polska (10 roboczogodzin), Czechy są w stanie wyprodukować więcej piwa czy jabłek niż Polska. Dzieje się tak, ponieważ Czechy mają wyższą produktywność (absolutna przewaga).
Rysunek 1. Dostępne kombinacje produkcji piwa i jabłek w Czechach i Polsce.
Źródło: Opracowanie własne
Załóżmy, że początkowo oba kraje produkowały pewną ilość każdego produktu. Czechy produkowały 20 butelek piwa i 9 kg jabłek. Polska produkowała 5 butelek piwa i 10 kg jabłek. Całkowita produkcja wyniosła 25 butelek piwa i 19 kg jabłek. (Tab.3) Teraz każdy kraj decyduje się na specjalizację w produkcji tylko jednego produktu. Patrząc na koszty produkcji widać wyraźnie, że w Czechach piwo jest relatywnie tańsze w produkcji niż jabłka. To przewaga komparatywna Czech. Inaczej sytuacja wygląda w Polsce, gdzie produkcja jabłek jest relatywnie tańsza niż piwa (Tab.2). Jest to więc przewaga komparatywna Polski. Dlatego wydaje się oczywiste, że Czechy zdecydują się na produkcję piwa, a Polska na produkcję jabłek.
Tabela 3. Początkowa produkcja piwa i jabłek w Czechach i Polsce
| Piwo | Jabłka | |
| Czechy | 20 | 9 |
| Polska | 5 | 10 |
| Razem | 25 | 19 |
Źródło: Opracowanie własne
Po specjalizacji wzrasta łączna produkcja piwa i jabłek (Tab.4). W sumie jest 32 butelek piwa w porównaniu do 25 wcześniej i 20 kg jabłek w porównaniu do 19 kg wcześniej. Pytanie brzmi, jak wymieniać towary między krajami, aby zaspokoić ich wewnętrzny popyt. Gdyby Czechy chciały mieć 20 butelek piwa, a Polska 10 kg jabłek, to nadwyżkę produkcji można by sprzedać. Przy takim założeniu nadwyżka produkcji piwa w Czechach (32 – 20 = 12) może zostać zamieniona na jabłka. Podobnie w Polsce nadwyżkę produkcji jabłek (20 – 10 = 10) można wymienić na piwo. W efekcie Czechy mogą eksportować do Polski do 12 butelek piwa, a Polska do 10 kg jabłek (Tab. 5).
Tabela 4. Produkcja piwa i jabłek w Czechach i Polsce po specjalizacji .
| Piwo | Jabłka | |
| Czechy | 32 | 0 |
| Polska | 0 | 20 |
| Razem | 32 | 20 |
Źródło: Opracowanie własne
Ostatecznie pozostaje kwestią negocjacji ile butelek piwa Czechy wyślą do Polski w zamian za 10 kg jabłek. Przykładowo Czechy mogą zdecydować się na eksport 12 butelek piwa lub mniej za 10 kg jabłek z Polski. Niemniej na skutek specjalizacji i wymiany międzynarodowej oba kraje są w lepszej sytuacji niż wcześniej. Wielkość konsumpcji w Czechach i Polsce jest teraz wyższa niż byłaby możliwa bez wymiany (rys.2).
Tabela 5. Podaż początkowa, eksport i podaż po wymianie.
| Podaż początkowa | Eksport | Podaż po wymianie | ||||
| Piwo | Jabłka | Piwo | Jabłka | Piwo | Jabłka | |
| Czechy | 20 | 9 | 12 | 0 | 20 | 10 |
| Polska | 5 | 10 | 0 | 10 | 12 | 10 |
| Razem | 25 | 19 | 12 | 10 | 32 | 20 |
Źródło: Opracowanie własne
Rysunek 2. Spożycie piwa i jabłek w Czechach i Polsce przed i po handlu.
Źródło: Opracowanie własne
