Głównym ekonomicznym wyjaśnieniem kryzysów zadłużenia jest to, że są one powodowane przez rządy wydające więcej pieniędzy, niż mogą sobie na to pozwolić – tj. ich łączne dochody są niższe niż łączne wydatki. To wyjaśnienie kryzysu zadłużenia jest charakterystyczne dla szkoły neoklasycznej, która postrzega zrównoważone budżety jako uosobienie dobrego zarządzania gospodarczego.
Światowi działacze na rzecz sprawiedliwości w kwestii zadłużenia mają inny pogląd na to, jak dochodzi do kryzysu zadłużenia. Uważają oni, że za kryzysy spowodowane długiem państwowym nie można po prostu obwiniać nadmiernych wydatków rządowych; w końcu, wiele krajów z wysokim zadłużeniem państwowym – i wysokimi wydatkami rządowymi, na przykład, Stany Zjednoczone – nigdy nie wchodzi w kryzys zadłużenia.
Zamiast tego, działacze na rzecz sprawiedliwości w kwestii zadłużenia uważają, że przyczyny powstawania kryzysów spowodowanych długiem państwowym są złożone i zróżnicowane. Na przykład:
- Wysokie zadłużenie – zwłaszcza na Globalnym Południu, ma swoje źródła w kolonializmie oraz wymuszonym nierównomiernym rozwoju Globalnego Południa.
- Wiele długów powstało dzięki pożyczkom udzielanym przez oficjalnych pożyczkodawców – MFW, Bank Światowy, bogate rządy – skorumpowanym przywódcom, którzy byli znani z wykorzystywania pożyczek do osobistego wzbogacania się lub finansowania wojen. Rządy te były często utrzymywane u władzy przez bogatych sojuszników, takich jak Stany Zjednoczone.
- Wiele długów powstało z powodu udzielania pożyczek w nieodpowiedzialny sposób – przez pożyczkodawców wielostronnych, bilateralnych i prywatnych – krajom, które wyraźnie nie były w stanie spełnić warunków spłaty pożyczki. Dzieje się tak, z racji tego, że pożyczkodawcy posiadają zachętę finansową do tego, aby pożyczać, ponieważ uzyskują odsetki od tych pożyczek. Bez groźby umorzenia długów w sytuacji, gdy kraje nie mogą ich spłacić, istnieje pokusa nadużycia, wskutek której pożyczkodawcy będą pożyczać nieodpowiedzialnie.
- Często, obciążenia zadłużeniem wzrosły w wyniku niepowodzenia reform gospodarczych, które są narzucane krajom Globalnego Południa jako warunek udzielenia pożyczki.
- Czasami, dług państwowy wynika tego, że kraje nacjonalizują prywatne długi korporacji tak jak miało to miejsce wtedy, gdy rządy w krajach takich jak Irlandia przejmowały długi bankierów. Na przykład, wzrost długu publicznego na całym świecie od 2010 r. można przypisać ratowaniu przez rząd prywatnych korporacji w czasie ostatniej recesji finansowej.
- Jeśli z jednego z powyższych powodów w danym kraju powstanie dług niemożliwy do spłacenia, często jedynym sposobem na uniknięcie bankructwa jest zaciąganie jeszcze większej liczby pożyczek. Zaczyna się błędne koło, ponieważ dług rośnie w lawinowym tempie.
Nowoczesna teoria monetarna dostarcza dodatkowych wyjaśnień i teorii na temat przyczyn kryzysów spowodowanych długiem państwowym, które zostały omówione w artykule FreshUP na ten temat.
