Wchodzimy w okres bezprecedensowych kwot zadłużenia w gospodarkach na całym świecie. Globalny dług w 2019 r. wart był 255 bilionów dolarów, osiągając historycznie najwyższy poziom 320% PKB. Obejmuje to cały dług posiadany przez korporacje, instytucje finansowe, takie jak banki, rządy i gospodarstwa domowe. Od 2010 r. całkowite zadłużenie wzrosło w 80% gospodarek wschodzących i rozwijających się.
W 2019 r., około jedną czwartą całego zadłużenia na świecie stanowiło zadłużenie rządów. Dług ten określany jest mianem długu państwowego. Niniejsze opracowanie dotyczy w szczególności długu państwowego. Dług państwowy – jak narasta, jak jest zarządzany oraz jak unikać i jak radzić sobie z kryzysami nim wywołanymi – leży u podstaw wielu globalnych strukturalnych niesprawiedliwości i kryzysów finansowych, które spowodowały i zaostrzyły nierówność gospodarczą zarówno w krajach, jak i między nimi, na przestrzeni ostatnich 50 lat, zarówno na Globalnej Północy, jak i na Globalnym Południu.
Dług państwowy dzieli się dalej na wewnętrzny (krajowy) dług państwowy i zewnętrzny (zagraniczny) dług państwowy. Zewnętrzny dług państwowy to dług zaciągnięty przez rząd w walucie innej niż jego własna – tj. spoza własnego kraju. To jest właśnie forma zadłużenia, na której szeroko koncentruje się przedmiotowy artykuł i przedstawione w nim ćwiczenia. Więcej informacji na temat różnic między krajowym i zewnętrznym długiem państwowym można znaleźć w artykule FreshUP dotyczącym nowoczesnej teorii monetarnej.
Tymczasem, nadal prowadzi się zażarte debaty – akademickie i polityczne – na temat tego, jak wysoki dług państwowy rządy powinny utrzymywać, kto jest odpowiedzialny za niespłacalne długi i za wywołanie kryzysów zadłużenia oraz jaki jest właściwy sposób reagowania w sytuacji, gdy rządy nie są w stanie spłacić swoich długów – czyli gdy stoją w obliczu kryzysu zadłużenia.
Największy wzrost zadłużenia na świecie w ciągu ostatniej dekady dotyczył zadłużenia przedsiębiorstw – firm prywatnych, z wyłączeniem banków i innych instytucji finansowych. Podczas gdy, teoretycznie ryzyko związane z tym długiem leży po stronie prywatnych firm i udziałowców – a zatem nie ma wpływu na społeczeństwo – w rzeczywistości, często, gdy firmy mają trudności ze spłatą swoich długów, zwracają się do rządów (a zatem, podatników) o wsparcie. Chociaż w krajach o niskich dochodach, prywatny dług zewnętrzny nieobjęty gwarancją publiczną pozostał niewielką częścią całkowitego długu zewnętrznego, w ciągu dekady znacznie wzrósł, z 3,99 mld USD w 2008 r. (5% całkowitego długu zewnętrznego w krajach o niskich dochodach) do 14,25 mld USD w 2018 r. (9,49 procent całkowitego długu zewnętrznego w krajach o niskich dochodach). W krajach o średnich dochodach, dług prywatny stanowi jedną trzecią całego długu zewnętrznego.
